Bên giòng lịch sử – Hồi ký 1940-1965

Nguyên nhân thất bại của ông Diệm, của những giấc mơ, những cố gắng, những kế hoạch của ông Diệm có lẽ là ở chỗ ông, hay ít ra vài người quanh ông và thân thiết với ông không chịu hiểu rằng sự cần thiết của ông Diệm đối với đất nước Việt Nam chỉ là một sự cần thiết trong một giai đoạn đặc biệt nào đó thôi. Khi giai đoạn lịch sử đó qua đi, thì sự cần thiết đó cũng không còn. Đáng lý ông Diệm và chế độ phải biết thay đổi nhanh chóng để thích ứng với những đòi hỏi của một giai đoạn lịch sử mới, hoặc là phải biết lùi ra khỏi chỗ đứng ông đã chiếm giữ trong giai đoạn mà sự có mặt của ông cần thiết cho đất nước.

Với tư cách một người gần gũi, có thể nói là thân thiết với ông Diệm mà lại không phải lệ thuộc quá nhiều vào quyền hành và sự chỉ huy của ông, tôi đã được nhìn những cố gắng, những thành công, những thất bại và những sai lầm của ông. Trước những tin tức, những lập luận, những xuyên tạc quanh ông Diệm và chế độ, tôi cảm thấy cần phải viết lại những hiểu biết, những nhận xét, những chứng kiến của tôi về những việc làm cũng như về đời sống, tư cách của ông để sau này nếu những người nào muốn tìm hiểu sự thật về giai đoạn lịch sử- mà sự có mặt của ông Diệm là cần thiết và quan trọng- có thêm một soi sáng, một nhận định không có ác ý, không thiên vị.

Những hoàn cảnh đặc biệt, những may mắn lạ lùng đã cho phép tôi gặp gỡ và nhiều lúc tham dự, hợp tác với những nhân vật đã làm nên lịch sử Việt Nam trong 30 năm qua. Luôn luôn tôi đã tham dự vào những biến cố lịch sử này với tư cách một nhân chứng hơn là một kẻ trong cuộc, nhưng lại là nhân chứng đứng ở một vị thế nhìn thấy nhiều việc mà nhiều người không thấy được. Người tìm hiểu lịch sử càng có được nhiều nguồn tin, nhiều tài liệu bao nhiêu càng hay bấy nhiêu. Thiên hồi ký của tôi, hy vọng là một trong những nguồn tin và tài liệu đó.

Linh mục Cao Văn Luận